Günebakan güneşe tapan, aşkından kavrulup kara dumana kaçan...
Ah, zaman yorgunu günebakan, güneşin adımlarını sayan. Gezginlerin yolu bitirdiği yerde o güzelim altın ülkesini arayan.
Ayçiçeği (Helianthus annuus); Asterales takımından, Asteraceae (Papatyagiller) familyasının bir üyesi olan Helianthus cinsinden olup, tek yıllık bir bitkidir. Günebakan çiçeği, aydın çiçeği, çiğdem, devranber, devriamber, günâşık, güneâşık, günçiçeği, gündöndü, güntabak, günetapan, simişka, şakkalgan, şemşamer, vardıyan, aydede olarak da bilinir. Yaklaşık 70 çeşidi vardır. İngilizce’de sunflower, Fransızca’da tournesol (güneşe dönen, bakan), Almanca’da da yine güneş çiçeği anlamına gelen sonnenblume olarak anılır bu sarışın güzellik. Helianthus annus (Günebakan Çiçeği), Eski Yunan’da güneş anlamına gelen “helios” ve çiçek anlamına gelen”anthos” sözcüklerinden oluşur. Bitkinin çiçeğinin gündüzleri güneşe yönelmesi nedeniyle diğer dillerde güneş çiçeği anlamında kelimeler kullanılırken Türkçe’de ayçiçeği olarak adlandırılır. Halk arasında genellikle günün her vakti güneşi takip eden, ona yüzünü dönen ve güneşe benzeyen özelliklerinden dolayı “günçiçeği“, “gündöndü” gibi isimlerle anılan bitkinin yazı dilinde neden güneşle değil de ay ile ilişkilendirilerek “ayçiçeği” ismi verildiği tam olarak bilinmemekle birlikte ay gibi yuvarlak ve ışığı çağrıştırdığı için bu ismin verildiği söylenir. Ayrıca “aydın, aydın çiçē, aydın çiçeği, aydın gülü, aygın çiçeği, aygün, aygün aşığı, aygün çiçeği” gibi kullanımlardan eksilme sonucu ortaya çıkmış olabileceği ihtimali de mevcuttur.
Ayçiçeği çok fazla toprak seçmez. Ancak taban suyu çok yüksek olmayan zengin topraklar daha çok hoşuna gider. Asit oranı fazla topraklardan hoşlanmaz, eğer asitli bir toprakta ayçiçeği yetiştirmek istiyorsanız toprağa biraz kireç karıştırabilirsiniz. Ayçiçeği için sulama çok önemlidir. Çiçeğin baş kısmını ve saplarını ıslatmadan direkt toprağa su vermek gerekir. Yoksa bitki çürür. Fide halindeki ayçiçeklerini haftada bir sulayabilirsiniz. Ancak yetiştikten sonra sulama 2 haftada 1 yapılabilir. Sulama süresi, toprağın yapısına göre belirlenmesi gereken bir durumdur.
Ayçiçeği çayının tadı biraz acıdır ve güçlü bir tada sahiptir, bal ile tüketilmesi önerilir. Ayçiçeği çayının, özellikle boğazda, nefes borularında ve bademciklerde iltihaplanmayı azaltmada güçlü etkisi vardır. Aynı gün içerisinde 20 gramdan fazla tüketilmemelidir. Yağı ağrılı yerlere ovularak sürülür.
Van Gogh ve İlham perisi
Vincent van Gogh ve onun Ayçiçekleri… Van Gogh’un ressam Paul Gaugin’e duyduğu minnettarlığı ifade eden, kimilerine göre sarı rengi mutlulukla özdeşleştirerek kimilerine göre ise epilepsi hastalığı nedeniyle kullandığı ilaçların yan etkisi ile sıklıkla dönüp çalıştığı, kendi sembolü haline getirdiği ve farklı kompozisyonlarda yorumladığı çiçektir ayçiçekleri. Monet’in nilüferleri sahiplendiği gibi sahiplendiği ayçiçeklerinden “Biliyorsun şakayık çiçeği Jeannine’nindir, hatmi çiçeği Quost’a aittir, ayçiçeği de galiba biraz benim…” diye bahseder Van Gogh, kardeşine yazdığı bir mektubunda.
Yunan Mitolojisinde Ayçiçeği
Günlerden bir gün güneş tanrısı Helios, bir akşam Phtya kıyılarına iner. Kıyıda yürüyen Helios’un kulağına, bir şarkının melodisi çalınır ve şarkı bitinceye dek bu sesle büyülenir. Sesin sahibini görmek isteyen Helios, kendini görünmez kılar ve ilerlemeye başlar. Şarkıyı söyleyen kişi o güne dek Helios’un görmediği güzellikte olan su perisi Clytie’dir.
Clytie, Helios’un onu izlediğinden habersiz bir şarkı mırıldanmaya devam eder. Clytie’den gözlerini alamayan Helios, ondan daha fazla dayanamayıp periye doğru yaklaşır. Clytie ne olduğunu anlayamaz ve birdenbire karşısında beliren Helios’dan korkar. Helios periyi sakinleştirir ve ona korkmamasını söyler. Sözleriyle Clytie’yi etkileyen Helios, her gün Güneş'i gökyüzünde bırakarak yeryüzüne iner ve Clyte ile birlikte vakit geçirir.
Bir gün Helios’u ilk karşılaştıkları yerde beklemeye başlar Clytie. Günler geçer, Clytie beklemeye devam eder ama Helios gelmez. Bekler, bekler, bekler… Bitkin düşen Clytie’nin haline üzülen deniz tanrısı Thetis periyi günebakana dönüştürür. O yüzdendir ki ayçiçekleri Güneş'in yolunu gözler.
Başka bir anlatıda ise; Apollona olan aşkına karşılık bulamayan Clytie, Apollon’un peşinde yemeden içmeden dağ tepe gezerip sevdiğinin kendisini göstermesini bekler. Ama hiçbir şekilde Apollon aşkına ve çabasına karşılık vermez, üstelik gidip bir de Clytie’nin kız kardeşi Leucothoe’ye aşık olur. Clytie aşkından yataklara düşer. Artık Güneş'e bakarken başı dönmeye, gözleri kararmaya başlar. Güneş'in kavurucu ışıklarından sonunda kör olur ve ölür.
Apollon Clytie’nin cansız bedenini görünce kederlenir. Zeus’a bir şeyler yapması için yalvarır. Zeus, Clytie’yi sarı saçlı bir çiçeğe dönüştürür. Artık Clytie, günebakan suretinde Apollon’u sonsuza dek takip edecek, aşkını yaşatmaya devam edecektir.
Ah, zaman yorgunu günebakan, güneşin adımlarını sayan. Gezginlerin yolu bitirdiği yerde o güzelim altın ülkesini arayan.
Ayçiçeği (Helianthus annuus); Asterales takımından, Asteraceae (Papatyagiller) familyasının bir üyesi olan Helianthus cinsinden olup, tek yıllık bir bitkidir. Günebakan çiçeği, aydın çiçeği, çiğdem, devranber, devriamber, günâşık, güneâşık, günçiçeği, gündöndü, güntabak, günetapan, simişka, şakkalgan, şemşamer, vardıyan, aydede olarak da bilinir. Yaklaşık 70 çeşidi vardır. İngilizce’de sunflower, Fransızca’da tournesol (güneşe dönen, bakan), Almanca’da da yine güneş çiçeği anlamına gelen sonnenblume olarak anılır bu sarışın güzellik. Helianthus annus (Günebakan Çiçeği), Eski Yunan’da güneş anlamına gelen “helios” ve çiçek anlamına gelen”anthos” sözcüklerinden oluşur. Bitkinin çiçeğinin gündüzleri güneşe yönelmesi nedeniyle diğer dillerde güneş çiçeği anlamında kelimeler kullanılırken Türkçe’de ayçiçeği olarak adlandırılır. Halk arasında genellikle günün her vakti güneşi takip eden, ona yüzünü dönen ve güneşe benzeyen özelliklerinden dolayı “günçiçeği“, “gündöndü” gibi isimlerle anılan bitkinin yazı dilinde neden güneşle değil de ay ile ilişkilendirilerek “ayçiçeği” ismi verildiği tam olarak bilinmemekle birlikte ay gibi yuvarlak ve ışığı çağrıştırdığı için bu ismin verildiği söylenir. Ayrıca “aydın, aydın çiçē, aydın çiçeği, aydın gülü, aygın çiçeği, aygün, aygün aşığı, aygün çiçeği” gibi kullanımlardan eksilme sonucu ortaya çıkmış olabileceği ihtimali de mevcuttur.Ayçiçeği çok fazla toprak seçmez. Ancak taban suyu çok yüksek olmayan zengin topraklar daha çok hoşuna gider. Asit oranı fazla topraklardan hoşlanmaz, eğer asitli bir toprakta ayçiçeği yetiştirmek istiyorsanız toprağa biraz kireç karıştırabilirsiniz. Ayçiçeği için sulama çok önemlidir. Çiçeğin baş kısmını ve saplarını ıslatmadan direkt toprağa su vermek gerekir. Yoksa bitki çürür. Fide halindeki ayçiçeklerini haftada bir sulayabilirsiniz. Ancak yetiştikten sonra sulama 2 haftada 1 yapılabilir. Sulama süresi, toprağın yapısına göre belirlenmesi gereken bir durumdur.
Ayçiçeği çayının tadı biraz acıdır ve güçlü bir tada sahiptir, bal ile tüketilmesi önerilir. Ayçiçeği çayının, özellikle boğazda, nefes borularında ve bademciklerde iltihaplanmayı azaltmada güçlü etkisi vardır. Aynı gün içerisinde 20 gramdan fazla tüketilmemelidir. Yağı ağrılı yerlere ovularak sürülür.
Ayçiçekleri mutluluk için yapılan çalışmalarda kullanılabilir. Bize hayat veren Güneş'e denk gelir. Neşe, coşku gibi duyguları harekete geçirir. Keder içindeyseniz ya da depresyon ile boğuşuyorsanız ayçiçeğinin yaprakları, mekanınızın zeminlerini temizlemek için de kullanabilirsiniz. Ayçiçekleri dayanıklı, hayat veren çiçekler olarak bilinir. Onları hasta bir arkadaşınıza verin, bir taşla iki kuş vurmuş olacaksınız. Sağlıkla ilişkilendirilmenin dışında, aynı zamanda arkadaşlık bağını da güçlendirebilir. Ayçiçekleri sağlam bitkilerdir ve zehirli toprağa ekilerek hayatta kalmalarının dışında toprağı da temizlerler. -Çernobil'de harikalar yaratan ayçiçekleri- Enerji alanınızı güçlendirmek istiyorsanız kullanabilirsiniz. Şifa için yapılan bir masajda ayçiçek yağı kullanabilirsiniz. Ayçiçekleri majide genellikle bağlılık, hayranlık ve sadakatle ilgili olarak kullanılır. Bu, ayçiçeklerinin gün boyunca sadık bir şekilde güneşin yolunu takip etmesinden kaynaklanmaktadır. Mutluluğu çekmek için küvetinize ayçiçeği yaprakları ekleyin. Gün batımında bir ayçiçeği seçin ve ertesi gün şans getirmek için akşam o çiçekle dolaşın. Belirli bir konudaki gerçeği öğrenmek için yastığınızın altında bir ayçiçeği ile uyuyun. Ayçiçek yağı, majikal yağlar için güzel bir bazdır.
Van Gogh ve İlham perisi
Vincent van Gogh ve onun Ayçiçekleri… Van Gogh’un ressam Paul Gaugin’e duyduğu minnettarlığı ifade eden, kimilerine göre sarı rengi mutlulukla özdeşleştirerek kimilerine göre ise epilepsi hastalığı nedeniyle kullandığı ilaçların yan etkisi ile sıklıkla dönüp çalıştığı, kendi sembolü haline getirdiği ve farklı kompozisyonlarda yorumladığı çiçektir ayçiçekleri. Monet’in nilüferleri sahiplendiği gibi sahiplendiği ayçiçeklerinden “Biliyorsun şakayık çiçeği Jeannine’nindir, hatmi çiçeği Quost’a aittir, ayçiçeği de galiba biraz benim…” diye bahseder Van Gogh, kardeşine yazdığı bir mektubunda.
Yunan Mitolojisinde AyçiçeğiGünlerden bir gün güneş tanrısı Helios, bir akşam Phtya kıyılarına iner. Kıyıda yürüyen Helios’un kulağına, bir şarkının melodisi çalınır ve şarkı bitinceye dek bu sesle büyülenir. Sesin sahibini görmek isteyen Helios, kendini görünmez kılar ve ilerlemeye başlar. Şarkıyı söyleyen kişi o güne dek Helios’un görmediği güzellikte olan su perisi Clytie’dir.
Clytie, Helios’un onu izlediğinden habersiz bir şarkı mırıldanmaya devam eder. Clytie’den gözlerini alamayan Helios, ondan daha fazla dayanamayıp periye doğru yaklaşır. Clytie ne olduğunu anlayamaz ve birdenbire karşısında beliren Helios’dan korkar. Helios periyi sakinleştirir ve ona korkmamasını söyler. Sözleriyle Clytie’yi etkileyen Helios, her gün Güneş'i gökyüzünde bırakarak yeryüzüne iner ve Clyte ile birlikte vakit geçirir.
Bir gün Helios’u ilk karşılaştıkları yerde beklemeye başlar Clytie. Günler geçer, Clytie beklemeye devam eder ama Helios gelmez. Bekler, bekler, bekler… Bitkin düşen Clytie’nin haline üzülen deniz tanrısı Thetis periyi günebakana dönüştürür. O yüzdendir ki ayçiçekleri Güneş'in yolunu gözler.
Başka bir anlatıda ise; Apollona olan aşkına karşılık bulamayan Clytie, Apollon’un peşinde yemeden içmeden dağ tepe gezerip sevdiğinin kendisini göstermesini bekler. Ama hiçbir şekilde Apollon aşkına ve çabasına karşılık vermez, üstelik gidip bir de Clytie’nin kız kardeşi Leucothoe’ye aşık olur. Clytie aşkından yataklara düşer. Artık Güneş'e bakarken başı dönmeye, gözleri kararmaya başlar. Güneş'in kavurucu ışıklarından sonunda kör olur ve ölür.
Apollon Clytie’nin cansız bedenini görünce kederlenir. Zeus’a bir şeyler yapması için yalvarır. Zeus, Clytie’yi sarı saçlı bir çiçeğe dönüştürür. Artık Clytie, günebakan suretinde Apollon’u sonsuza dek takip edecek, aşkını yaşatmaya devam edecektir.
Kaynakça;
Deniz Gezgin - Bitki Mitosları
Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi, 2000
Ayşegül Demirhan Aydemir - Şifalı bitkiler
Ayçiçeği yetiştirilmesi - Tarım bakanlığı
Deniz Gezgin - Bitki Mitosları
Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi, 2000
Ayşegül Demirhan Aydemir - Şifalı bitkiler
Ayçiçeği yetiştirilmesi - Tarım bakanlığı
Son düzenleme:
